1.2 Paradigma’s

Bij het onderscheid tussen de verschillende generaties programmeertalen wordt dus een onderscheid gemaakt op basis van afstand tot de computer. Een andere manier om onderscheid te maken tussen soorten programmeertalen is een onderscheid op basis van de manier waarop een probleem kan worden opgelost met behulp van een programmeertaal. Het volgende voorbeeld illustreert wat hiermee wordt bedoeld:

De lessen beginnen ‘s morgens om half 9. Albert, Bianca, Chris en Dilara maken zich op om naar school te gaan. Albert woont vlak bij school: de straat uit, linksaf en na 15 meter begint de oprijlaan van de school. Albert kiest er dus voor om lopend naar school te gaan. Bianca woont een stukje verder bij de school vandaan: de school staat in het centrum en Bianca woont in een nieuwbouwwijk ten noorden van het centrum. De afstand van het huis van Bianca naar de school is net geen 4 kilometer. Net zoals zij meestal doet, gaat Bianca ook vandaag weer met de fiets naar school. Chris woont in een dorp een eindje verderop. Nadat Chris een aantal jaar vrijwel iedere ochtend met de fiets naar school is gegaan, heeft Chris afgelopen zomer met allerlei baantjes voldoende geld verdiend om een brommer te kopen. Met de fiets is de reistijd voor Chris al snel ruim 15 minuten meer dan wanneer hij met de brommer gaat. Als Chris met de brommer gaat kan hij dus een kwartiertje langer in zijn bed blijven liggen. De keuze is voor Chris dan ook snel gemaakt: hij gaat met de brommer. Dilara heeft het afgelopen weekend tijdens een voetbalwedstrijd een ongelukje gehad; een smerige sliding op haar enkel heeft ervoor gezorgd dat zij nu niet of nauwelijks op haar linkerbeen kan staan. Om zich te kunnen verplaatsen heeft zij nu krukken nodig. Met haar moeder heeft ze afgesproken dat ze deze week in ieder geval weggebracht zal worden met de auto.

Een taak kan vaak op verschillende manieren worden uitgevoerd. Bij de keuze van de manier waarop je te werk gaat spelen verschillende factoren een rol. In het bovenstaande verhaaltje is de verplaatsing naar school gegeven als voorbeeld van een taak. De afstand naar school speelt in de gegeven voorbeelden een belangrijke rol bij de keuze van de manier waarop de leerlingen zich verplaatsen. Er zijn echter ook andere argumenten die een belangrijke rol kunnen spelen. Zo wordt er niets gezegd over de afstand die Dilara moet afleggen om naar school te komen, maar het lijkt desondanks toch logisch hoe zij naar school zal gaan.

Wanneer je voor de uitvoering van een taak hebt gekozen voor een bepaalde manier om tot een oplossing te komen, dan kan je vervolgens nog nadenken over de hulpmiddelen waarvan je gebruik gaat maken bij de realisatie van een oplossing. Ook hierbij geldt dat er verschillende redenen zijn waarom het ene hulpmiddel de voorkeur heeft boven een ander hulpmiddel. In het gegeven voorbeeld kan Bianca kiezen voor een mountain bike, omdat zij hiermee moeiteloos over het onverharde bospad kan rijden (dit scheelt een enorm stuk omrijden). Als zij niet over het bospad zou rijden, dan zou een gewone fiets (misschien met een fietsmand) een meer voor de hand liggende keuze zijn geweest.

Met een paradigma wordt in het algemeen een zienswijze bedoeld, een filosofisch uitgangspunt, een grondhouding, een wereldbeeld. Dit klinkt nog een beetje abstract en misschien is het lastig om je op basis hiervan iets voor te stellen bij dit begrip. Een website met een beschrijving van verschillende kreten uit het management jargon illustreert het begrip paradigma met het volgende voorbeeld: “Ik merk het al, u zit nog vast in uw oude mindset”, roept de visionaire consultant tegen een glazig kijkende klant. “Niets aan de hand, u bent gewoon nog niet klaar voor de paradigma-shift.” Blijkbaar kijkt deze klant altijd op dezelfde manier aan tegen het werk. Om het werk op een andere manier aan te pakken is het nodig om het werk op een andere manier, vanuit een andere invalshoek te bekijken. Kennelijk is dat voor deze klant lastig en daarom ligt het voor de hand dat deze klant altijd voor hetzelfde soort oplossingen kiest. Op zich hoeft dit geen probleem te zijn, totdat de klant voor een uitdaging staat waar een wezenlijk andere oplossing beter zou zijn dan de standaard oplossingen waar deze klant vanuit zijn gebruikelijke manier van denken voor zou kiezen. Het is soms best lastig om over te stappen op een wezenlijk andere aanpak. Vooral als je al jarenlang problemen op dezelfde manier oplost, zal het niet eenvoudig zijn om op een totaal andere manier te kijken naar het werk dat gedaan moet worden. In eerste instantie zal een andere manier van werken als vreemd en onhandig worden ervaren. Pas wanneer je ervaart dat die andere aanpak handiger is voor het oplossen van een bepaald soort problemen, merk je dat het de moeite waard is om ook op die andere manier (volgens een ander paradigma) te kunnen werken. In de toekomst zal je dan voortaan eerst bepalen wat voor een soort werk er gedaan moet worden, om vervolgens te bepalen welke manier van werken hier het beste bij past.

Ter afsluiting van dit hoofdstuk kijken we naar de manier waarop familie de Groot jaar in jaar uit op vakantie gaat: met de auto, twee kinderen op de achterbank, bagage in een dakkoffer en de grote gezinstent samen met al het keukengerei in een klein aanhangwagentje. Zolang dit de manier is waarop familie de Groot op vakantie gaat, zal er in de vakantiebestemmingen slechts bescheiden variatie mogelijk zijn. Denk je eens in welke vakantiemogelijkheden zich voordoen wanneer familie de Groot bereid is om na te denken over een totaal andere manier van vakantiereizen (andere vakantiereisparadigma’s). Welke vakantieplannen kunnen dan wellicht ook tot de reële mogelijkheden behoren? Let wel: ook hiervoor geldt dat het voor familie de Groot misschien helemaal niet nodig is om een ander vakantiereisparadigma te kiezen wanneer zij een ideale vakantie willen vieren. Wellicht is een campingvakantie in Nederland de ideale vakantie voor dit gezin. Het zou alleen jammer zijn als zij geen andere manier kennen om op vakantie te gaan, terwijl dit gezin wel een diepgewortelde wens heeft om ook ooit de ‘big five’ nog eens gezien te hebben…

Werkopdracht

Familie de Groot hanteert voor de zomervakanties altijd hetzelfde vakantiereisparadigma (met de auto en een aanhangwagentje). Noem vier andere wezenlijk verschillende reisparadigma’s en noem hierbij voorbeelden van zomervakanties waarvoor het genoemde reisparadigma bij uitstek geschikt is (of nog beter: waarvoor andere reisparadigma’s niet of nauwelijks geschikt zijn).